Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας: Ποιοι οι βασικοί άξονες της συμφωνίας – Αναλυτικός οδηγός
Μετά από επτά μήνες διαβουλεύσεων -και για πρώτη φορά – υπεγράφη σήμερα μια «Κοινωνική Συμφωνία» μεταξύ της Κυβέρνησης και των Εθνικών Κοινωνικών Εταίρων φέρνοντας νέα δεδομένα στην απασχόληση.
Η βασική αλλαγή που φέρνει η Κοινωνική Συμφωνίας είναι πως πολλοί περισσότεροι εργαζόμενοι θα καλύπτονται από Συλλογικές Συμβάσεις.
- Τα οφέλη για τους εργαζόμενους:
Η ΣΣΕ δίνει τη δυνατότητα για αύξηση μισθών και παροχών, σταθερό, ασφαλές και προβλέψιμο εργασιακό περιβάλλον, λιγότερο άγχος, αφού μειώνεται η ανησυχία για αλλαγές στους εργασιακούς όρους.
- Τα οφέλη για τις επιχειρήσεις:
Η συμφωνία μεταφράζεται σε περιβάλλον με ξεκάθαρους κανόνες δίχως συνεχείς ή ανοιχτές διαπραγματεύσεις, περιβάλλον που διευκολύνει και ενισχύει την ανάπτυξη και την καταπολέμηση αθέμιτου ανταγωνισμού, σύμφωνα με την υπουργό Εργασίας Νίκη Κεραμέως.
«Είναι μία ιστορική συμφωνία. Όχι μόνο γιατί κάτι ανάλογο δεν έχει συμβεί ποτέ στο παρελθόν στη χώρα μας – μία συμφωνία Κυβέρνησης με όλους τους Εθνικούς Κοινωνικούς Εταίρους τέτοιου εύρους – αλλά κυρίως γιατί η Συμφωνία χτίζει ένα πλαίσιο συνεργασίας που δίνει σταθερότητα, ασφάλεια και ξεκάθαρους κανόνες για όλους και σηματοδοτεί την αφετηρία μιας νέας εποχής για τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας στην Ελλάδα» δήλωσε χαρακτηριστικά.
Όπως εξήγησε, η Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΣΣΕ) υπογράφεται από τις οργανώσεις εργαζομένων και εργοδοτικές οργανώσεις (ή εργοδότη) και καθορίζει βασικούς όρους εργασίας (π.χ. μισθούς, ωράρια και άδειες) για όλα τα μέλη των οργανώσεων που συμβάλλονται.
Σημείο «κλειδί» η επέκταση των ΣΕΕ
Μια Συλλογική Σύμβαση Εργασίας μπορεί να είναι κλαδική ή ομοιοεπαγγελματική και καλύπτει τους εργαζόμενους του εκάστοτε κλάδου ή επαγγέλματος που είναι μέλη της συνδικαλιστικής οργάνωσης που την υπέγραψε και τους εργοδότες που είναι μέλη της εργοδοτικής οργάνωσης που την υπέγραψε.
Σημείο «κλειδί» για τους Κοινωνικούς Εταίρους είναι η επέκταση της ΣΣΕ σε όλον τον κλάδο ή το επάγγελμα το οποίο αφορά, ακόμα και τους εργαζόμενους και εργοδότες που δεν είναι μέλη συμβαλλόμενων οργανώσεων.
Με αυτό τον τρόπο διασφαλίζεται η κάλυψη περισσότερων εργαζομένων από την προστασία της ΣΣΕ, ενισχύεται ο υγιής ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων του ίδιου κλάδου και γίνεται με απόφαση της Υπουργού Εργασίας, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις του νόμου.
Οι βασικοί άξονες της συμφωνίας
Ο πρώτος άξονας αφορά τη διευκόλυνση που παρέχεται στην επέκταση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας ώστε πολλοί περισσότεροι εργαζόμενοι να προστατεύονται από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας.
Στην κατεύθυνση αυτή:
α) μειώνεται το απαιτούμενο ποσοστό κάλυψης από 50% σε 40%,
β) δημιουργείται νέα δυνατότητα για την επέκταση Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, καθώς το ποσοτικό κριτήριο του 40% δεν θα εξετάζεται καθόλου όταν τη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας συνυπογράφουν Εθνικοί Κοινωνικοί Εταίροι και
γ) δίνεται η δυνατότητα στη ΓΣΕΕ να μπορεί να συνάπτει ή να συνυπογράφει κλαδικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας επικουρικά εφόσον προσκληθεί από μέλος της να το κάνει, ώστε να εφαρμόζεται η νέα δυνατότητα της επέκτασης. Επίσης, προβλέπεται απλοποίηση των διαδικασιών για εγγραφή στα μητρώα οργανώσεων (ΓΕΜΗΣΟΕ και ΓΕΜΗΟΕ) ώστε να ενισχυθεί η εγγραφή σε αυτά και κατά συνέπεια η δυνατότητα επέκτασης συλλογικών συμβάσεων εργασίας.
Ο δεύτερος άξονας αφορά στην πλήρη προστασία των εργαζομένων μετά τη λήξη των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας.
Με τον τρόπο αυτό ενισχύεται η σταθερότητα και η ασφάλεια του εργασιακού περιβάλλοντος, αφού διατηρούνται στο ακέραιο τα δικαιώματα των εργαζομένων μέχρι τη σύναψη νέας συλλογικής ή ατομικής σύμβασης εργασίας. Στην κατεύθυνση αυτή, όλοι οι όροι μιας Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας εξακολουθούν να ισχύουν και μετά τη λήξη της. Αρχικά, δίνεται μία παράταση τριών μηνών στην ισχύ της.
Μετά την παρέλευση αυτού του χρόνου εξακολουθούν να ισχύουν όλοι οι όροι της Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, μέχρι τη σύναψη νέας συλλογικής ή ατομικής σύμβασης εργασίας. Καταργείται η μνημονιακή ρύθμιση για τη μερική μετενέργεια που ισχύει από το 2012 και επαναφέρεται το προμνημονιακό καθεστώς της πλήρους μετενέργειας.
Επίσης, καλύπτονται από την Συλλογική Σύμβαση Εργασίας και όσοι εργαζόμενοι προσλαμβάνονται κατά την τρίμηνη παράτασή της.
Ο τρίτος άξονας αφορά στην επιτάχυνση των διαδικασιών σε περίπτωση διαφωνίας εργαζομένων και εργοδοτών.
Θεσπίζονται καλύτερες και ταχύτερες διαδικασίες για την επίλυση διαφορών μέσω του Ο.ΜΕ.Δ. Συγκεκριμένα, η Κοινωνική Συμφωνία προβλέπει μηχανισμό προελέγχου των προϋποθέσεων για μονομερή προσφυγή στη Μεσολάβηση και στη Διαιτησία από τριμελή επιτροπή που θα συσταθεί στον Ο.ΜΕ.Δ.
Επίσης, καταργείται ο δεύτερος βαθμός διαιτησίας του Ο.ΜΕ.Δ για τη γρηγορότερη επίλυση διαφορών, ενώ διατηρείται η δυνατότητα δικαστικής προσβολής της διαιτητικής απόφασης.
Αναλυτικός οδηγός
1. Πιο εύκολη επέκταση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας:
Πολλοί περισσότεροι εργαζόμενοι θα προστατεύονται από ΣΣΕ.
Α) Μείωση του απαιτούμενου ποσοστού κάλυψης
- Μέχρι σήμερα η επέκταση μίας ΣΣΕ είναι δυνατή μόνο εφόσον δεσμεύει εργοδότες που απασχολούν ποσοστό μεγαλύτερο του 50% των εργαζομένων του κλάδου ή του επαγγέλματος.
- Με την Κοινωνική Συμφωνία αυτό αλλάζει και το ποσοστό αυτό μειώνεται από 50% σε 40%.
- Προσδιορισμός πεδίου εφαρμογής ΣΣΕ για τον εντοπισμό του πεδίου της επέκτασης με την αναφορά στο κείμενο των κλαδικών ΣΣΕ των Κ.Α.Δ. και άλλων στοιχείων που προσδιορίζουν τον εκάστοτε κλάδο.
Β) Δημιουργείται μια νέα δυνατότητα για την επέκταση Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας
- Το ποσοτικό κριτήριο του 40% δεν θα εξετάζεται καθόλου όταν την ΣΣΕ συνυπογράφουν Εθνικοί
Κοινωνικοί Εταίροι.
Γ) Δυνατότητα ΓΣΕΕ να μπορεί να συνάπτει ή να συνυπογράφει κλαδικές ΣΣΕ επικουρικά
- Εφόσον προσκληθεί από μέλος της να το κάνει, ώστε να εφαρμόζεται η νέα δυνατότητα της
επέκτασης.
Νέα δεδομένα στα λειτουργικά Μητρώα(ΓΕΜΗΣΟΕ και ΓΕΜΗΟΕ) για τον εντοπισμό του ποσοστού κάλυψης:
- Μείωση των στοιχείων που απαιτούνται για την εγγραφή στα απολύτως απαραίτητα.
- Μετριασμός των κυρώσεων που συνεπάγεται η μη εγγραφή στα Μητρώα – Μη αναστολή των δικαιωμάτων που απορρέουν από τη συνδικαλιστική δράση.
- Η εγγραφή συνδικαλιστικής οργάνωσης απαιτείται μόνο για την επέκταση μιας ΣΣΕ και για την προσφυγή στον Ο.ΜΕ.Δ..
- Τα εκλογικά έγγραφα θα παραδίδονται από τις συνδικαλιστικές οργανώσεις στο Πρωτοδικείο, αντί για το Μητρώο.
2. Πλήρης προστασία των εργαζομένων και μετά τη λήξη των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας:
Ενισχύεται η σταθερότητα και η ασφάλεια του εργασιακού περιβάλλοντος αφού διατηρούνται στο ακέραιο τα δικαιώματα των εργαζομένων μέχρι τη σύναψη νέας συλλογικής ή ατομικής σύμβασης εργασίας.
Όλοι οι όροι μίας ΣΣΕ που αφορούν τους εργαζόμενους εξακολουθούν να ισχύουν και μετά τη λήξη της.
- Παράταση για τρεις (3) μήνες στις ΣΣΕ
- Μετά το τρίμηνο, εξακολουθούν να ισχύουν όλοι οι όροι της ΣΣΕ μέχρι τη σύναψη νέας συλλογικής ή ατομικής σύμβασης εργασίας (πλήρης μετενέργεια)
- Καταργείται η μνημονιακή ρύθμιση για τη μερική μετενέργεια που ισχύει από το 2012 (Ν. 4046/2012, ΠΥΣ 6/2012)
- Επαναφέρεται το προμνημονιακό καθεστώτος της πλήρους μετενέργειας
- Προστασία των νεοπροσλαμβανόμενων
- Καλύπτονται από την ΣΣΕ και όσοι εργαζόμενοι προσλαμβάνονται κατά την τρίμηνη παράτασή της
3. Επιτάχυνση διαδικασιών σε περίπτωση διαφωνίας εργαζομένων και εργοδοτών: Καλύτερες και ταχύτερες διαδικασίες για την επίλυση διαφορών ΟΜΕΔ
A) Μηχανισμός προελέγχου των μονομερών αιτήσεων προσφυγής
στη Μεσολάβηση και στη Διαιτησία
- Σύσταση και λειτουργία τριμελούς επιτροπής στον Ο.ΜΕ.Δ.
- Έλεγχος αυστηρά και μόνο των νόμιμων προϋποθέσεων για μονομερή προσφυγή
- Μέλη της Επιτροπής Προελέγχου: ένας (1) Καθηγητής Νομικής Σχολής Εργατικού Δικαίου, ένας (1) Καθηγητής Οικονομικών και ένας (1) δικαστής ανώτατου δικαστηρίου
- Θα επιλέγονται με θητεία από το Διοικητικό Συμβούλιο του Ο.ΜΕ.Δ.
B) Κατάργηση του δεύτερου βαθμού διαιτησίας του Ο.ΜΕ.Δ. για την γρηγορότερη επίλυση διαφορών – διατήρηση δυνατότητας δικαστικής προσβολής της διαιτητικής απόφασης
Τα επόμενα βήματα είναι δύο και περιλαμβάνουν 1. την έκδοση του Σχεδίου Δράσης (εντός Δεκεμβρίου) το οποίο θα περιέχει την Κοινωνική Συμφωνία και 2. τη Νομοθέτηση της Κοινωνικής Συμφωνίας αρχές του 2026.
