Η Ελλάδα δεύτερη στην Ευρώπη στις ηλεκτρονικές πληρωμές – Τι αποκαλύπτει μελέτη του ΙΟΒΕ
Την δεύτερη θέση στις χώρες της Ευρώπης με το μεγαλύτερο ποσοστό ηλεκτρονικών πληρωμών κατακτά πλέον η Ελλάδα, δημιουργώντας σημαντικά οφέλη για τα δημόσια έσοδα.
Ειδικότερα, μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών, «Ηλεκτρονικές πληρωμές στην Ελλάδα: μια δεκαετία (2015-2024) ταχείας εξάπλωσης» δείχνει πως η Ελλάδα καταγράφει τη δεύτερη ταχύτερη εξάπλωση της χρήσης καρτών στην ΕΕ των 27.
«Αντίο» στα μετρητά
Στη μελέτη καταγράφονται αφενός η πτωτική πορεία στη συνολική χρήση μετρητών, αφετέρου η διαφορετική ένταση χρήσης ηλεκτρονικών πληρωμών ανά επιλεγμένες κατηγορίες συναλλαγών, ενώ αναδεικνύεται η συνεχιζόμενη επίδραση της χρήσης καρτών πληρωμών στη βελτίωση της φορολογικής συμμόρφωσης. Ειδικότερα, οι ηλεκτρονικές πληρωμές συνέχισαν να επεκτείνονται συστηματικά στην Ελλάδα και μετά την εποχή της πανδημίας, ενώ παρέμεινε αμείωτη η θετική επίδραση στα δημοσιονομικά έσοδα.
Όπως προκύπτει από τη μελέτη του ΙΟΒΕ, η χρήση καρτών έχει διευρυνθεί συστηματικά μετά το 2014, σε συνέχεια της επιβολής κεφαλαιακών περιορισμών, των μέτρων προώθησης των ηλεκτρονικών πληρωμών (νόμοι 4446/2016, 4646/2019, 4876/2021), της κρίσης πανδημίας, αλλά και διοικητικών μέτρων όπως η σύνδεση των τερματικών POS με την ΑΑΔΕ το 2024. Η ταχύτητα εξάπλωσης της χρήσης καρτών πληρωμών τη δεκαετία 2015-2024 είναι η δεύτερη υψηλότερη στην ΕΕ-27.
Ενδεικτικά, μεταξύ των ετών 2014 και 2024, η σωρευτική αύξηση στη χρήση καρτών αγγίζει τις 25 φορές ως προς τον αριθμό συναλλαγών και τις 10 φορές ως προς την αξία συναλλαγών.
Τάσεις στις συνήθειες πληρωμών με κάρτα
Οι διαδικτυακές πληρωμές ενισχύθηκαν όχι μόνο κατά τη διάρκεια αλλά και μετά την πανδημία. Ενδεικτικά, το μερίδιο των διαδικτυακών συναλλαγών έναντι των συναλλαγών με φυσική παρουσία αυξήθηκε από λιγότερο από 1:5 σε περίπου 1:3 κατά την πανδημία και 1:2 μετά την πανδημία.
Οι καταναλωτές επεκτείνουν τη χρήση πλαστικού χρήματος με φυσική παρουσία για συναλλαγές μικρότερης μέσης αξίας, αλλά υψηλότερης μέσης αξίας διαδικτυακά. Η αξία των εγχώριων πληρωμών μέσω ελληνικών καρτών ξεπέρασε για πρώτη φορά το 2022 το αντίστοιχο σύνολο των αναλήψεων μετρητών, με τη σχετική αναλογία να παραμένει σχετικά μοιρασμένη έκτοτε.
Αν και ο βαθμός χρήσης ψηφιακών πληρωμών με φυσική παρουσία είναι αναλογικά εντονότερος για αγορές αγαθών σε σχέση με υπηρεσίες, η πρόσφατη επέκταση των πληρωμών με κάρτες ήταν ισχυρότερη στις υπηρεσίες σε σύγκριση με τα αγαθά, μειώνοντας έτσι το χάσμα του σχετικού μείγματος χρήσης. Άνω του 40% της χρήσης ψηφιακών πληρωμών αφορά πλέον υπηρεσίες σε σύγκριση με λιγότερο από 20% το 2015, ενώ το μερίδιο υπηρεσιών στη συνολική καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών αγγίζει το 45%. Οι υπηρεσίες κυριαρχούν στις διαδικτυακές συναλλαγές.
Οι κλάδοι με τις μεγαλύτερες συναλλαγές καρτών
Οι πληρωμές με κάρτες αυξήθηκαν με διαφορετικό ρυθμό ανά τομέα και είδος συναλλαγής, μετά την πανδημία και την εφαρμογή μέτρων σε στοχευμένες συναλλαγές (νόμος 4876/2021). Συναλλαγές για υπηρεσίες όπως εστιατόρια, μπαρ, παραγγελίες μέσω ταχυδρομείου και υπηρεσίες στοιχημάτων αύξησαν σημαντικά το μερίδιο των δαπανών με κάρτα την τελευταία διετία. Ωστόσο, περίπου το 40% της αξίας των πληρωμών με κάρτα συνεχίζει να πραγματοποιείται σε σούπερ μάρκετ, βενζινάδικα και λογαριασμούς κοινής ωφέλειας.
Ο βαθμός χρήσης καρτών ως προς την κατανάλωση διαφέρει σημαντικά ανά κλάδο.
Καθώς ορισμένες κατηγορίες πληρωμών έχουν υψηλότερη συσχέτιση με τη φορολογική συμμόρφωση, εξετάζεται ενδεικτικά ο βαθμός χρήσης καρτών σε επιλεγμένους τομείς όπου έχουν ληφθεί πρόσφατα στοχευμένα μέτρα.
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι, σε σύγκριση με το μερίδιο κάθε κατηγορίας δαπανών στη συνολική κατανάλωση των νοικοκυριών, οι πληρωμές με κάρτα: χρησιμοποιούνται συντριπτικά λιγότερο σε κατηγορίες όπως νομικές υπηρεσίες, ιατρικές υπηρεσίες, συντήρηση σπιτιού, φροντίδα παιδιών και ευρύτερες εκπαιδευτικές υπηρεσίες, υπηρεσίες πλυσίματος αυτοκινήτων, χωρίς σαφή τάση σύγκλισης.
Επίσης χρησιμοποιούνται σχετικά λιγότερο σε κατηγορίες όπως κουρεία, ινστιτούτα αισθητικής ή αρτοποιεία, αλλά με συστηματική τάση σύγκλισης την τελευταία τριετία, ενώ έχουν αυξηθεί σημαντικά, ξεπερνώντας μάλιστα το αντίστοιχο μερίδιο κατανάλωσης, σε κατηγορίες όπως υπηρεσίες ταξί, όπου πρόσφατα εφαρμόστηκε η υποχρεωτική αποδοχή ηλεκτρονικών πληρωμών.
