Σχέδιο Τραμπ για Ουκρανία: Η πορεία των διαπραγματεύσεων και οι συνέπειες για Ευρώπη και ΝΑΤΟ
Η Ρωσία θεωρεί ότι οι διαπραγματεύσεις διεξάγονται αποκλειστικά με τις Ηνωμένες Πολιτείες, αποκλείοντας προς το παρόν οποιαδήποτε τριμερή διαδικασία, σύμφωνα με τον Εκπρόσωπο του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ.
Η Διδάκτωρ Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, Ασπασία Αλιγιζάκη εξηγεί στο CNN Greece ότι oι διαπραγματεύσεις έχουν προχωρήσει από την αρχική αμερικανική πρόταση των 28 σημείων σε ένα κοινό κείμενο 19 σημείων που συνέταξαν ΗΠΑ και Ουκρανία στις 23 Νοεμβρίου 2025 στη Γενεύη.
Όπως αναφέρει η ίδια, το κείμενο αυτό έχει διαβιβαστεί στη ρωσική πλευρά προς αξιολόγηση. Στις 27 Νοεμβρίου, ο Πούτιν δήλωσε ότι η αμερικανική πρόταση των 28 σημείων «μπορεί να αποτελέσει βάση για μελλοντικές συμφωνίες», χωρίς όμως να καταθέσει αντιπρόταση ή να δεχθεί τριμερή συνάντηση. Μέχρι σήμερα, 28 Νοεμβρίου, οι ΗΠΑ και η Ουκρανία έχουν σημειώσει πρόοδο σε οικονομικά και ανθρωπιστικά θέματα, ενώ ως προς τη Ρωσία βρισκόμαστε ακόμη στο επίπεδο διερευνητικών δηλώσεων και όχι δεσμευτικών τοποθετήσεων, υπογραμμίζει.
Το timing δεν είναι τυχαίο, προσθέτει, τονίζοντας πως ο «ο χειμώνας παραδοσιακά ευνοεί τη Ρωσία, η οποία στηρίζεται στη φθορά και στην εξάντληση του αντιπάλου. Δεν είναι τυχαίο ότι συνεχίζει τα πλήγματα, όπως στις ενεργειακές υποδομές της Ουκρανίας».
Η Μόσχα ανέκαθεν αξιοποιεί τον χειμώνα, υπογραμμίζει, αλλά και την εξάντληση του αντιπάλου ως στρατηγικό πλεονέκτημα, όπως συνοψίζεται στο ιστορικό απόφθεγμα του Τσάρου Νικολάου Α΄: «Η Ρωσία έχει δύο ισχυρότατους συμμάχους — τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο».
«Παράλληλα, οι Ευρωπαίοι γνωρίζουν ότι, χωρίς άμεση και μαζική χρηματοδότηση, υπάρχει ορατός κίνδυνος η ουκρανική οικονομία να αντιμετωπίσει σοβαρή ασφυξία στις αρχές του 2026», καταλήγει .
Τα μεγαλύτερα «αγκάθια» του σχεδίου
Σύμφωνα με τη Δρ. Αλιγιζάκη τα τρία βασικά εμπόδια του σχεδίου είναι:
α) Τα εδάφη: Η Ρωσία επιμένει στη διατήρηση της Κριμαίας και των τεσσάρων περιφερειών του Ντονμπάς. Το κείμενο των 19 σημείων αφήνει ανοιχτό το ζήτημα του τελικού καθεστώτος, χωρίς ακόμη να υπάρχει κοινή πρόταση για μόνιμη διευθέτηση.
β) Το ΝΑΤΟ: Στην πρώτη εκδοχή του σχεδίου υπήρχαν διατυπώσεις που ερμηνεύθηκαν ως σαφής απαγόρευση ένταξης. Σήμερα το κείμενο φέρεται να είναι πιο γενικό («σεβασμός της ευρωατλαντικής πορείας»), αλλά χωρίς χρονοδιάγραμμα, χωρίς εγγυήσεις και χωρίς συμφωνημένο μηχανισμό ασφαλείας.
γ) Ο ουκρανικός στρατός: Η ρωσική πλευρά ζητεί περιορισμούς στο μέγεθος και στις δυνατότητες των ουκρανικών δυνάμεων, ιδίως κοντά στα σύνορα, αν και δεν υπάρχουν επιβεβαιωμένοι αριθμοί στις δημόσιες πηγές.
Αυτά τα σημεία είναι δύσκολα επειδή αγγίζουν τον πυρήνα των συμφερόντων και την εσωτερική πολιτική όλων των πλευρών. Ιστορικά, συμφωνίες όπως το Μινσκ απέτυχαν ακριβώς σε τέτοιες «γκρίζες ζώνες». Και, όπως μας υπενθυμίζει ο Θουκυδίδης, «οι ισχυροί πράττουν ό,τι τους επιτρέπει η δύναμή τους και οι αδύναμοι υπομένουν ό,τι τους επιβάλλεται». Στη σημερινή συγκυρία, οι ΗΠΑ διαθέτουν διπλωματική ισχύ, η Ρωσία στρατιωτική παρουσία επί του πεδίου και η Ουκρανία παραμένει εξαρτημένη από εξωτερική στήριξη.
Πιθανές συνέπειες για το ΝΑΤΟ
Σε περίπτωση συμφωνίας, η προοπτική ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ δεν θα κλείσει οριστικά, αλλά πιθανότατα να παγώσει για αρκετά χρόνια, όπως συνέβη στη Γεωργία το 2008, εκτιμά η Διδάκτωρ Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο διευκρινίζει ότι η ανατολική πτέρυγα (Πολωνία, Βαλτικές χώρες, Ρουμανία) μπορεί να εκφράσει ανησυχίες για την αξιοπιστία των δεσμεύσεων της Συμμαχίας, ενώ η δυτική Ευρώπη ίσως δει μια τέτοια εξέλιξη ως ευκαιρία αποκλιμάκωσης. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων και το Atlantic Council τονίζουν ότι η Συμμαχία πρέπει να διατηρήσει ενιαία στρατηγική ώστε να μην εμφανιστούν δύο ταχύτητες.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν, επίσης, να διαχειριστούν μια κοινωνία που αντιμετωπίζει υψηλό ενεργειακό κόστος και κουράζεται από μια σύγκρουση που μοιάζει ατελείωτη.
Κατά την ίδια, ένα προσωρινό πάγωμα των συγκρούσεων θα μπορούσε να τους δώσει τον αναγκαίο πολιτικό χώρο για να διατηρήσουν τη στήριξη στην Ουκρανία. Στην πράξη, όπως αναλύει, μια τέτοια συμφωνία θα αποτελέσει δοκιμασία για το κατά πόσο το ΝΑΤΟ μπορεί να ισορροπήσει ανάμεσα στην αποτροπή και την πολιτική συνοχή των μελών του.
Οι κίνδυνοι για την ασφάλεια της Ευρώπης
Μια πιθανή συμφωνία μπορεί να οδηγήσει σε προσωρινή σταθεροποίηση, αλλά μόνο εάν συνοδευτεί από αξιόπιστους μηχανισμούς εφαρμογής και ελέγχου.
Χωρίς αυτά, οι ρωγμές στο ευρωπαϊκό σύστημα ασφάλειας μπορεί να βαθύνουν και τα επικίνδυνα προηγούμενα να πολλαπλασιαστούν.
«Η άμεση εικόνα θα ήταν θετική: μείωση των συγκρούσεων, σταθεροποίηση των τιμών ενέργειας, λιγότερες μετακινήσεις πληθυσμών και περιορισμός του κινδύνου μιας νέας μεγάλης ρωσικής επίθεσης με το νέο έτος», υποστηρίζει η Δρ. Αλιγιζάκη.
Μακροπρόθεσμα, όμως, παραμένουν κρίσιμα ερωτήματα. Αν εδάφη παραμείνουν αμφισβητούμενα ή αλλάξουν χέρια χωρίς ξεκάθαρη λύση, τότε θα έχουμε την πρώτη αποδοχή βίαιης μεταβολής συνόρων στην Ευρώπη μετά το 1945 , διαμηνύει.
«Άλλες χώρες, όπως η Μολδαβία, η Γεωργία ή κράτη των Βαλκανίων, μπορεί να δουν ένα τέτοιο προηγούμενο με ανησυχία», συμπληρώνει.
Η Ευρώπη πρέπει, όπως σημειώνει, να αναβαθμίσει τη δική της άμυνα και τη βιομηχανική στρατιωτική της βάση για να μην είναι εξαρτημένη έσωθεν στο ΝΑΤΟ.
Παράλληλα, οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν να πείσουν τους πολίτες τους – οι οποίοι ήδη πιέζονται από το ενεργειακό κόστος — ότι η συνέχιση της οικονομικής στήριξης προς την Ουκρανία παραμένει απαραίτητη. Εκτιμά πως ένα προσωρινό πάγωμα του πολέμου θα τους έδινε τον χρόνο και τον πολιτικό χώρο για να το κάνουν.
